Prace naukowe – co warto wiedzieć: wskazówki recenzentów i doświadczenia naszej redakcji

29.10.2019

Prace naukowe – co warto wiedzieć: wskazówki recenzentów i doświadczenia naszej redakcji 

Bardzo często zwieńczeniem pracy naukowej jest publikacja jej wyników w formie artykułu naukowego. Każdemu autorowi zależy, aby okres między zakończeniem pisania a publikacją był jak najkrótszy. Wbrew wielu opiniom, autorzy mają na to wpływ. Poniżej znajdują się elementy, które najczęściej wpływają na przedłużenie procesu wydawniczego.

Przesłanie pracy do wydawcy to połowa sukcesu. Poprawnie skonstruowany rozdział to niemalże gwarancja, że dalszy los naszego tekstu będzie pozbawiony przygód. Poniżej kilka rad, co powinien zawierać przygotowany tekst.

Zawsze → dane autora (imię, nazwisko, a przy nich afiliacja w formie przypisu dolnego), tytuł, tekst podzielony na podtytuły, cel pracy, wnioski, bibliografię, przypisy, streszczenie w języku polskim lub/i w języku angielskim, słowa kluczowe, fakultatywnie: podpisy tabel, zdjęć i rysunków, jeżeli występują w pracy. Przesyłane pliki należy zawsze nazywać tytułem rozdziału. Wszelkie uwagi recenzenta i poprawki należy nanosić na ostatnio przesłaną wersję pracy do wydawcy, a nie tę z poprawkami recenzenckimi, które przesyłane są do Państwa w toku procesu recenzji. Ważne jest również przesyłanie wersji prac bez śledzenia zmian i komentarzy, w wersji końcowej, z imionami i nazwiskami wszystkich autorów oraz pełną afiliacją.

Jakich błędów unikać, aby tekst szybko otrzymał rekomendację do druku? Po rozmowach z recenzentami można wytypować kilka najczęściej popełnianych błędów w artykułach naukowych:

  • cel pracy – brak jasno sformułowanych założeń pracy (zazwyczaj dotyczy to prac przeglądowych, w mniejszym stopniu prac o charakterze badawczym) – może być umieszczony w postaci oddzielnego akapitu w końcowej części wstępu lub odrębnego podrozdziału zaraz po części wstępnej; należy zawrzeć w nim szczegółowy cel, a więc: czego dotyczy praca, co ma wykazać w świecie nauki, dlaczego potrzebny jest taki głos badawczy itd.;
  • wyniki – czasami nie są w pełni opisane i zinterpretowane; pojawiają się tabele lub ryciny, w których przedstawione rezultaty nie są wyjaśnione w tekście (dotyczy to głównie prac badawczych); każda taka tabela wymaga interpretacji;
  • wnioski/podsumowanie – niejednokrotnie są zbyt obszerne, a tekst w nich przedstawiony jest powielany (zaczerpnięty np. ze wstępu, dyskusji, streszczenia [najlepiej, żeby wnioski były w formie oddzielnego podrozdziału – krótkie, skondensowane, czytelne, rzeczowe, konkretne, oparte na otrzymanych wynikach lub podsumowujące treść rozdziału)];
  • bibliografia – bardzo często zawiera publikacje, w których badania są nieaktualne; ponadto zaleca się raczej korzystanie z książek i/lub opublikowanych artykułów, a w mniejszym stopniu ze stron internetowych (są dopuszczalne, często korzystanie z nich jest niezbędne, ale nie należy nadużywać korzystania z nich);
  • dyskusja badawcza – zdarza się, że jest ona zbyt „uboga” – nie ma porównania otrzymanych rezultatów z doniesieniami innych autorów (dotyczy to prac badawczych);
  • brak wyjaśnienia terminologii – w przypadku artykułów o szczególnie specjalistycznej tematyce – nie są wytłumaczone podstawowe skróty, terminy, zagadnienia i sformułowania, które dla większości odbiorców mogą być niezrozumiałe;
  • struktura – często nie ma tematycznego podziału tekstu na akapity, co sprawia, że jest on mniej przejrzysty i czytelny (czasami całe strony nie są posegregowane na akapity, a bywa również odwrotnie, że niepotrzebnie wyróżniane są bardzo krótkie fragmenty w postaci 1 lub 2 zdań).

Nasza redakcja wytypowała również kilka powszechnie pojawiających się błędów technicznych, które uniemożliwiają przyjęcie rozdziału i skierowanie go do recenzji. Przez to prace recenzenckie i redaktorskie postępują zdecydowanie wolniej, często opóźniają termin wydania. Do podstawowych wytycznych zalicza się następujące elementy:

1. tekst niesformatowany zgodnie z wytycznymi – na stronach internetowych poszczególnych konferencji naukowych w zakładce PUBLIKACJA znajduje się wzór formatowania rozdziału. Plik ten zawiera informacje na temat: długości tekstu (od 20 000 tys. znaków ze spacjami), styli, przypisów, wypunktowań, tabel/rysunków/wykresów oraz bibliografii. Co więcej, wersje elektroniczne rozdziałów do monografii należy przesyłać w formacie *.docx oraz *.pdf. 

2. bibliografia – często sposób zapisu pozycji bibliograficznych odbiega od publikowanego wzoru. Oto przykładowy, modelowy zapis literatury w bibliografii:

  • Nazwisko A.,  Tytuł książki, Wydawnictwo, Miejsce i rok wydania, ew. numery stron.
  • Nazwisko A.B.,  Tytuł książki, Wydawnictwo, Miejsce i rok wydania, ew. numery stron.
  • Redaktor R. (red.), Tytuł książki, Wydawnictwo, Miejsce i rok wydania, ew. numery stron.
  • Nazwisko A., Tytuł rozdziału, [w:] Redaktor R. (red.), Tytuł książki, Wydawnictwo, Miejsce i rok wydania, ew. numery stron.
  • Nazwisko A., Tytuł artykułu, pełny adres strony internetowej, data dostępu.

Każdy zapis bibliograficzny powinien być zakończony kropką. Prawidłowa kolejność zapisu to: NAZWISKO i INICJAŁ/Y (np. Nowicki A., Nowicki A.B.) – a nie odwrotnie. Co więcej, po inicjale nie należy zapominać o kropce i przecinku. Następnie tytuł publikacji – zawsze kursywą (CTRL+I). Należy pamiętać, że przed ,[w:] powinien znaleźć się przecinek. Strony opatruje się skrótem s., a nie str. lub inne. Kolejnym błędem jest stosowanie przecinka pomiędzy miejscowością a datą wydania książki oraz między nazwiskiem a inicjałem.

3. streszczenia, tytuł pracy lub/i słowa kluczowe – na końcu pracy powinno znajdować się streszczenie, które odpowie na następujące pytania: jakie są przesłanki opracowania, jak osiągnięto opisywane cele oraz zarys tematyki poruszonej w rozdziale. Należy podać główne wnioski oraz ewentualne założenia badawcze do dalszych prac lub zastosowania praktyczne. Często w przesyłanych pracach brakuje streszczeń, głównie w języku angielskim, a także słów kluczowych.

Poprawny zapis:

Tytuł w języku polskim

Streszczenie (nie usuwamy tego słowa)

Tekst streszczenia…

Słowa kluczowe: 1 słowo kluczowe, 2 słowo kluczowe, 3 słowo kluczowe… (prosimy nie stosować formuły “słowa klucze”)

Odpowiednik w języku angielskim:

Tytuł w języku angielskim

Abstract (nie usuwamy tego słowa; prosimy nie stosować tutaj zapisu SUMMARY itd.)

Tekst streszczenia…

Keywords: 1 słowo kluczowe, 2 słowo kluczowe, 3 słowo kluczowe (słowa “Keywords” to jedno słowo, w przeciwieństwie do polskiego “Słowa kluczowe”)

Ważne, aby nie stawiać kropki na końcu tytułów i słów kluczowych. Po słowie Streszczenie nie powinno być też dwukropka oraz innych znaków.

4. tabele – czasami brakuje pod nimi odpowiednich objaśnień, które pozwoliłyby czytelnikowi na właściwy odbiór otrzymanych wyników (dotyczy to prac badawczych). Co więcej, często zdarza się, że tabela jest wklejana obok tekstu w formie zdjęcia w formacie .jpg lub .png. Wklejanie tabeli jako obrazu powoduje znaczne pogorszenie jej jakości. Aby stworzyć tabelę należy na pasku zadań wybrać Wstawianie → tabela, i wybrać odpowiednią ilość wierszy i kolumn. Szerokość tabeli nie może przekraczać szerokości kolumny tekstu (przeważnie 11,9 cm szerokości). Tabele powinny być ujednolicone w całej pracy i formatowanie krojem Times New Roman jak cały rozdział. Podpis (nad tabelą) i źródło (w opisie tabeli lub pod tabelą) –  czcionka 9 pkt.

5. błędy techniczne:

  • stosowanie kombinacji enter+shift (tzw. miękkiego entera), który powoduje w składzie nieestetyczne przerwy między wyrazami oraz zaburzenia przepływu tekstu. Wydawnictwo zaleca nie stosować tej kombinacji klawiszy i nie wymusza łamania tekstu, gdyż w składzie będzie on odpowiednio formatowany.
  • wcięcia tabulatorami/spacjami; do nadawania wcięć akapitowych zaleca się akcję w Wordzie: Układ strony → Wcięcie i tam odpowiednie ustawienie wcięcia. Należy wystrzegać się nadawania tego tabulatorami lub spacjami.
  • odstępy enterami; do podziału strony służy polecenie Wstaw → Podział strony. Ważne – nie stosować enterów, aby oddzielić podtytuł od tekstu głównego, ale korzystać z odpowiednich stylów akapitowych, gdzie już zostały ustalone odpowiednie dla podtytułów odstępy przed i po tekście.
  • wyrównania spacjami; błędem technicznym jest także wyrównywanie tekstu spacjami. Do tego przeznaczone jest polecenie Narzędzia główne → Wyrównanie: do lewej, prawej, justowanie, wyśrodkowanie itd.
  • prosimy o uważne formatowanie przypisów: najpierw powinien znaleźć się odnośnik przypisu (czy to w indeksie górnym do przypisu dolnego, czy w nawiasie kwadratowym do przypisu końcowego), i dopiero po nim stawia się kropkę. Poniżej widnieje również poprawny zapis przypisu z cudzysłowem (analogiczny zapis obowiązuje w przypadku nawiasów).

Przykładowo:

Urodził się w 1963 roku [13]. 

Urodził się w 1963 roku2.

„Urodził się w 1963 roku” [13]. 

„Urodził się 1963 roku”2.

Błąd:

Urodził się w 1963 roku. [13]

Urodził się w 1963 roku.2

„Urodził się w 1963 roku [13].” / „Urodził się w 1963 roku [13]”.

„Urodził się w 1963 roku2. / „Urodził się w 1963 roku2”.

Zastosowanie powyższych wskazówek przyczyni się do skrócenia drogi, jaką Państwa tekst pokona: od momentu przesłania go do wydawcy – do ostatecznej publikacji. W większości, zawarte w artykule informacje mają charakter uniwersalny i z całą pewnością będą pomocne nie tylko dla redakcji Wydawnictwa TYGIEL, ale każdej, do której zdecydują się Państwo przesłać tekst. Na koniec „złota rada” → przed wysłaniem pracy zalecamy jeszcze raz starannie ją przeczytać, aby wyeliminować ewentualne literówki, błędy ortograficzne i stylistyczne lub, co gorsze, nieformalne i często prywatne uwagi współautorów względem siebie lub napisanych treści.